Oude Doos
De man van de radiodistributie in Akkrum, Herre Kleefstra, woonde begin vorige eeuw in de straat, die nu Koarte Miente heet. Dat was de reden waarom de straat bij de aanleg in 1933 de naam Radiostrijtte kreeg. Eefstra woonde op nummer 4. Aanvankelijk was de Radiostrjitte een informele naam, maar later officieel. De radiodistributie was de voorloper van de Draadomroep in Akkrum. Abonnees kregen een luidspreker aan een draad, zodat ze zelf geen radio hoefden aan te schaffen én een betere geluidskwaliteit hadden.
Ruim een kwart eeuw geleden – in 1994 – werd de laatste kavel aan de Adam Hurdriderstrjitte in Akkrum bebouwd. De witte woning met wolfskappen refereert naar het plattelandsgebied en de boerderijen in de directe omgeving. De naamgever van de straat, Adam de Boer (Akkrum 1721-Dearsum 1800), werd geboren op de boerderij even verderop aan de Leppedyk. Jentsje Greijdanus had daar als laatste van de drie generaties, die daar een eeuw lang boerden, tot 2020 een melkveehouderij. Adam de Boer was een schaatser, in het Fries “hurdrider”, die in verschillende sages mytische prestaties wordt toegedicht. De Friestalige folkgroep Irolt zingt erover op een van zijn cd’s.
In 1848 kwam er een brug over de Wjittering in de Rijksweg. Waarschijnlijk is de naam Alde Skou ontstaan in 1723, toen de Vegelinsdyk naar Joure gereed kwam en een overzet ingesteld werd en Nije Skou genoemd werd. In 1951 is hier het Prinses Margrietkanaal gegraven en werd de hoge verkeersbrug gebouwd. Daarmee kwam de oude brug te vervallen. Op het gebouw staat een groot reclamebord voor pruimtabak van de Groningse tabaksfabrikant Jan Gruno (JG).
Meer verhalen over het buurtschap Ald Skou op de website van Stifting Akkrum Ald en Nij.
De voormalige gemeentestort van Utingeradeel – ook wel dwinger genoemd - was gevestigd aan de oude Boarne nabij de spoorbrug in Akkrum, tegenover zand- en grindhandel Reidinga. In 1962 is in verband met de hygiëne de stort opgeheven en verhuisd naar de overkant van de rijksweg 32, richting Haskerdijken. De dwinger daar is inmiddels ook buiten gebruik. Er groeit nu een mooi bosje op.
Meer spannende verhalen over ratten en VW-daken als anti-rat-wapen op de website van Stifting Akkrum Ald en Nij.
De Meinesleatbrêge in Akkrum ligt in de Ljouwerterdyk richting Jirnsum. De oversteek is in 1888 gebouwd. Dat geldt ook voor de naastgelegen brugwachterswoning. In de volksmond werd de brug ook wel Riemersma’s Brêge genoemd naar de eerste brugwachter Tsjibbe Riemersma. Naast Coopersburg (op de foto van circa 1900 links nog net zichtbaar) is nog niet veel bebouwing aan de Ljouwerterdyk te zien.
Op de foto de achterkant van de Mounedyk, vanaf het Leechein gezien, eerder ook wel de Fabriekssteeg genoemd. De bebouwing op de foto is al lang geleden gesloopt. Maar . . . wie weet waar het hoge pakhuis (tweede van rechts op de foto) voor diende?
Meer informatie op de website van de Stifting Akkrum Ald en Nij
“De weg naar Heerenveen” valt op deze ansichtkaart van Akkrum uit circa 1912 te lezen. Het gaat om de Kleef met rechts hotel Fortuin, waar tot voor kort Poiesz Supermarkten was gevestigd. De boerenkar met paard komt van de Feasnterdyk, waar nog geen woningen staan. Links het karakteristieke winkelpand, dat vandaag-de-dag nog steeds op de Kleef staat.
De Palmpasenoptocht komt vandaag – zondag 10 april 2022 – voor het eerst weer sinds het uitbreken van de coronacrisis ruim twee jaar geleden langs wooncomplex Coopersburg in Akkrum. Het monumentale gebouw is in 1901 in gebruik genomen en werd door Folkert Kuipers geschonken aan het dorp. De jonge Akkrumer emigreerde naar Amerika, opende in 1896 het destijds grootste warenhuis ter wereld en werd multimiljonair. Hij zag de armoe in zijn geboortedorp en bouwde Coopersburg. Vandaar de Amerikaanse vlag op het gebouw, die vandaag op Palmzondag ook weer wappert. De twintig armlastige echtparen konden er gratis wonen en kregen ook nog eens een bijdrage van drie gulden per week. Dat was in die tijd ongeveer hetzelfde bedrag dat een veldwachter verdiende.
Het wooncomplex Welgelegen in AKkrum is in 1929 in gebruik genomen als “een tehuis voor oude dames uit den gegoeden burgerstand”. Het initiatief daartoe kwam van de in 1924 op 82-jarige leeftijd overleden Suster van der Vegt, die daar bij testament toe besloot. Het sierlijke hoofdgebouw met aan weerskanten vijf woningen is vijf jaar na haar dood in gebruik genomen. In Akkrum is een straat naar haar vernoemd. Inmiddels wonen ook mannen in Welgelegen. De beherende stichting besloot daar een aantal jaren geleden toe. De verhuur van de woningen was volgens het testament mogelijk ‘aan ongehuwde dames en weduwen zonder inwonende kinderen uit den fatsoenlijken burgerstand, de Protestantsche godsdienst belijdende en wonende in de provincie Friesland of in die provincie geboren uit Friesche ouders, wier inkomsten niet toereikend zijn om in hun onderhoud behoorlijk te voorzien, een zorgeloos en rustig leven zooveel doenlijk te verzekeren’. Het hoofdgebouw werd in 1970 op de lijst van beschermde monumenten geplaatst
https://www.akkrumaldennij.nl/
Foto: Stifting Akkrum Ald en Nij
Op deze foto van de Leppedyk van ongeveer 1900 staat de Stellingmolen van voorheen Rauwerda. In het midden van de foto is de zeepziederij met schoorsteenpijp van Idzerda te zien. Op de voorgrond het water van De Boarn met een nog leeg Hemmengebied. Tussen 1970 en 1977 werden daar de woningen aan de Himdyk, It Finlân en de Leppedyk gebouwd.
De bomen op bijgaande ansichtkaart van circa 1903 staan op de Galemaleane in Akkrum en zijn in 1956 gekapt. Na de kap zijn ze vervangen door de kastanjebomen, die er nu nog staan. Rechts is een dienstgebouw van de Nederlandse Spoorwegen op het overslag-rangeerterrein te zien. De schim op de fiets gaat waarschijnlijk naar het station.
Meer informatie over de Galemeleane vindt u op de site van de Stichting Akkrum Ald en Nij.
Sitadel of Sechstjenhuzen is net gebouwd (1904) als deze – later ingekleurde – foto voor een ansichtkaart in 1905 wordt gemaakt. Oorspronkelijk waren er twee blokjes van elk acht woningen, vandaar de naam Zestienhuizen. Sinds de bouw is er aan het uiterlijk weinig veranderd. Aan het eind van de Sitadel zijn later meerdere woningen gebouwd. Op de foto staat de zuivelfabriek met pijp staat nog in volle glorie. Op deze link van de stichting Akkrum Ald en Nij staat veel meer informatie over het bijzondere straatje en zijn bewoners door de jaren heen.
- Kanadeeskestrjitte in 1902: zandweg met kruiwagen
- Pont Nije Skou al sinds circa 1750 in de vaart
- Heechein Akkrum anno 1900 met hondenkarren
- Geboortehuis Folkert Kuipers in vroeger dagen
- Ingekleurde Buorren in Akkrum rond 1902
- Veekeuring in 1936 op Kuiperskampke Akkrum
- Ooit zestig molens in en rond Akkrum
- ‘Skytstuollen’ boven De Boarn
- Eerste station Akkrum stond meer dan een eeuw
