Coopersburg, een tehuis voor ouderen, werd in 1899 gesticht door de in Amerika rijk geworden Akkrumer, Folkert Harmens Kuipers, die zich in de VS Frank Cooper noemde. In mei 1901 werd het gebouw geopend.
Doelstelling van Stichting Coopersburg:
“ten doel hebbende, onderdak en onderhoud en in het algemeen verzorging te geven aan behoeftige ouden van dagen, zoowel mannen als vrouwen, onverschillig van welken godsdienst, die in de gemeente Utingeradeel zijn geboren of op het tijdstip van hun opname tenminste dertig jaren in die gemeente hebben gewoond; inwoners van Akkrum genieten de voorkeur.”
Gebouw en tuin
Het gebouw, een ontwerp van gemeentearchitect F. Hoekstra, bestaat uit een hoofdgebouw met aan weerskanten 10 woningen. In de gevel van het hoofdgebouw is een steen aangebracht, gemaakt door Joh. H. Schröder uit Amsterdam, met de inscriptie:
‘Stifte ta oantinken oan ús Heit en Mem, Willem Harmens Kuipers en Ytsje Rommerts de Vries, fan hjar soan F.H. Cooper, U.S.A. 8e fan Maeimoanne 1901.’
De Hollandse landschapstuin is ontworpen door G.W. Westra uit Hurdegaryp. Het park is vrij toegankelijk.
Stichter van Coopersburg: Folkert Harmen Kuipers Willemzoon alias Frank Cooper
Folkert Kuipers werd 23 oktober 1843 geboren. Hij was de zoon van Willem Harmens Kuipers, bakker te Akkrum, en Ytsje Rommerts de Vries. Het gezin telde 11 kinderen.
Op 22-jarige leeftijd emigreerde hij naar Amerika. Van zijn vader kreeg hij geld voor de heen- en de terugreis, om hem in ieder geval de kans te geven om terug te komen. Al vrij gauw trouwde hij met de uit Zeeland afkomstige Antoinetta (Netty) de Graaff. Aanvankelijk hadden zij veel tegenslag. Samen sloeg het echtpaar zich door deze moeilijke tijden heen, hetgeen resulteerde in een bloeiend bedrijf. Folkert noemde zich intussen Frank Cooper.
Folkert en Netty kregen 4 zoons en een dochter. Helaas stierf Netty al op 32-jarige leeftijd. Folkert werkte hard door. Tegen het eind van de 19e eeuw liet hij een grote wereldbazaar bouwen, samen met zijn compagnon Siegel, op eerste stand in Chicago: Fa. Siegel en Cooper. Enkel jaren later volgde een soortgelijk bedrijf in New York: The Big Store. De eenvoudige bakkerszoon uit Akkrum was miljonair geworden.
Aanleiding tot de stichting van Coopersburg en reglement:
Trouw bezocht hij zijn familie in Akkrum. Hij logeerde dan bij zijn vader aan het Heechein. Vaak zat hij, een lange kalken pijp rokend, voor het raam en sloeg het leven op straat gade. Daar zag hij een oude blinde vrouw, Manus-Siebrich, die bezig was de ramen te lappen. Folkert kreeg medelijden met het vrouwtje en zei tegen zijn vader: ‘Dit mei sa net, sokke earme minsken moatte holpen wurde... ‘. (Dit kan niet, zulke arme mensen moeten worden geholpen.)
Dit resulteerde in de stichting van Coopersburg. Enkele punten uit het reglement: De bewoners hadden vrij wonen en ontvingen wekelijks ƒ 6,- per paar. De bewoners moesten elkander bijstaan. Elk huis moest door minimaal 2 personen worden bewoond. De regenten bepaalden wie er voor een plekje in aanmerking kwam. Ook bepaalden zij wie er met wie moest samenwonen.
Mausoleum
Helaas heeft Folkert Kuipers niet lang vreugde van zijn daad mogen ervaren. Hij stierf Oudejaarsdag 1904 op 61-jarige leeftijd. In 1906 werd achter in de tuin, vlakbij de rivier de Boarn, een Mausoleum gebouwd, waarin Folkert Kuipers en zijn vrouw Netty werden bijgezet. Dit prachtige bouwwerk werd ontworpen en uitgevoerd door Joh. H. Schröder, beeldhouwer te Amsterdam.
Ontwikkeling van Coopersburg
De eerste decennia van het bestaan van Coopersburg was er vaak een wachtlijst. De tuin werd onderhouden door de tuinman-opzichter, in vaste dienst bij de Stichting, die daarbij moest worden geholpen door de mannelijke bewoners. Toen na verloop van tijd de financiële toestand van de bewoners verbeterde, nam de bereidheid van de heren af en verwaterde dit.
Om Coopersburg steeds aan te passen aan de eisen des tijds was steeds weer veel geld nodig. Er werd elektriciteit aangelegd, waterleiding, gas en later ook cv. Bovendien moest de indeling van de woningen worden aangepast. Dit alles kostte veel meer geld dan in het begin van de eeuw kon worden verwacht. Het stichtingskapitaal was dan ook niet toereikend. Meerdere malen werd de hulp van de Akkrumer bevolking ingeroepen. Die roep om hulp was nooit tevergeefs. Akkrum bleef meeleven met zijn Coopersburg.
Dit bood enige tijd uitkomst, maar in 1981 gaven de regenten de hoop op. Door de hoge onderhoudskosten en de inflatie was een sluitende exploitatie niet meer mogelijk. De Stichting werd ontbonden. De tuin werd overgedragen aan de gemeente en het gebouw werd verkocht aan Woningbouwvereniging ‘Midden-Friesland’, die de woningen renoveerde. Ze worden sindsdien verhuurd aan zowel jong als oud.
De regentenkamer wordt verhuurd aan ‘Stifting Akkrum Ald en Nij’, een stichting die zich bezighoudt met de historie en het heden van Akkrum.
Op verzoek en bij speciale gelegenheden is de regentenkamer voor publiek toegankelijk.
Voor nadere informatie:
Appie Kamstra
Lees ook het artikel over het mausoleum in "Fryslân Historisch Tijdschrift" van het Koninklijk Friesch Genootschap voor Geschiednis en Cultuur
