Foar de kursus Frysk skriuwe yn Doarpskeamer Akkrum-Nes wie in bulte belangstelling. Der wie sels in wachtlist. Der komt in ferfolch. Dit winterskoft gongen de kursisten mei Anne Dykstra, âld-wurdboekskriuwer by de Fryske Akademy, yn tsien lessen alle staveringsregels bydel. Yn de kursus joech er omtinken oan faak foarkommende Hollânske ynslûpsels. De kursisten learden dus net allinnich om harren taal te skriuwen, harren Frysk waard der ek noch gever fan. Yn jannewaris gong de de kursus fan ein. Op 10 maart wie al wer de tsiende en lêste les Reden om it der ris mei lesjouwer Anne Dykstra oer te hawwen.
Wie der wat belangstelling foar de kursus?
Ja, dat wie boppe ferwachting. Der is sels in wachtlist, want ik moast minsken dy’t har opjûn hiene, teloarstelle. Eins is it fansels ek wer net sa nuver dat der sa’n flecht op ‘e koai wie, want ûndersyk hat sjen litten dat der hieltyd mear Friezen yn it Frysk appe en e-maile. Faak is dat fonetysk Frysk, dan skriuwe se sa’t se prate. En it Nederlânsk skimeret der dan ek noch wol ris troch, sawol yn ‘e stavering as yn ‘e wurdskat. Sa kinst op ‘e sosjale media foarmen lykas lieket, yn stee fan liket tsjinkomme, en ek bygelyks Nederlânske foarmen lykas sich of hun. Dat der mear Fryskskriuwers komme, makket grif ek dat der geandewei mear minsken komme dy’t harren skreaune Frysk wat opkreazje wolle. Se wolle net allinne mear neffens de regels skriuwe, mar it ek wol wat gever meitsje. Foar harren is de kursus.
Wat leare se dan?
Ien les giet net dalik oer it goed staverjen fan Fryske wurden, mar oer de sinbou. Troch de ynfloed fan it Nederlânsk wurde de tiidwurden op it heden faak omdraaid. Ik tocht dat sy wol soe kinne komme bygelyks, yn stee fan de korrekte Fryske tiidwurdsfolchoarder Ik tocht dat sy wol komme kinne soe. De kursisten leare hoe’t se de tiidwurden yn ‘e goede folchoarder sette moatte, al sil dat harren grif noch wol ris ûntkomme.
Mar de klam leit dus op staverjen
De haadsaak is yndied it goed staverjen fan Fryske wurden. Dêr geane de oare njoggen lessen oer. Alle staveringsregels wurde behannele. Dat binne der noch al wat, en, ta argewaasje fan ‘e kursisten, der binne ek noch útsûnderingen op guon regels. Ik fernaam út en troch dat der yn ‘e groep tocht waard dat it wol ta koe mei it folgjen fan ‘e lessen. Se praten ommers al Frysk, dat it skriuwen soe wol net sa dreech wêze. Dat is it op himsels ek net, mar it is wol needsaaklik dat de regels bestudearre wurde. Dy regels moatte der sa goed yn sitte dat it skriuwen automatysk giet. Yn ‘e folgjende kursus sil ik dêr mear de klam op lizze moatte. Elkenien kin nammers alles noch ris neilêze, want se krije in oersjoch fan alle regels mei.
Der komt dus in ferfolch?
Ja, yn septimber, is it plan. Yn prinsipe op ‘e moandeitemiddei om twa oere yn ‘e Doarpskeamer yn Akkrum. Opjaan kin op
It hat dus goed foldien
My wol, en ik wol leauwe de kursisten ek wol. Twa fan harren hawwe foar de gelegenheid sels in eigen Fryske tekst skreaun. We hiene in gesellige ploech, en de Doarpskeamer is in smûk plakje, dêr’t altyd kofje en tee klearstiet.
En no is it dus dien
Ja, mar ik lit se net samar gean. Nei de lêste les geane we as ôfsluting mei de hiele ploech nei Coopersburg foar in besite mei rûnlieding nei de regintekeamer en it mausoleum. It soe moai wêze at dat in tradysje wurde kinne soe, oan my sil it net lizze.
Twa kursisten oan it wurd
Geart Bos:
In artikel yn it magazine Middelpunt luts myn belangstelling: "Kursus Frysk yn de Doarpskeamer." No bin ik in hikke en teine Fries, mar ik kin net sizze dat ik de Fryske taal oant yn de puntsjes behearskje. Fjirtjin kursisten (allegearre Friezen) tochten der blykber krekt sa oer. Yn tsien lessen sil Anne Dykstra ús alles leare oer stavering, skriuwwize en de goede sinsbou. Troch Anne syn entûsjasme geane we tink ik noch bewuster mei de taal om. Der sil ûnbewust noch wolris in flater yn ús Fryske taalgebrûk slûpe, mar troch it folgjen fan dizze koarte kursus binne yn alle gefallen dizze fjirtsjin kursisten har der wer bewuster fan hoe moai en bysûnder oft it is om "ús" moaie taal te koesterjen.
Bertus Kingma:
Wat de boer net ken, dat yt er net! Sa is it ek mei taal. Wat jo net witte, dat skriuwe jo ek net! Troch de kursus is myn skriuwfeardichheid tanaam. Ek myn sprekfeardichheid hat in 'boost' krige. Ik bin begûn te lêzen yn in boek yn de Fryske taal. Oer de kursus sis ik, it koe minder, sa't Friezen dat sizze!
Foto's: Noordoost.nl/Alex J. de Haan
Leuk artikel!