Het waterpeil van de weilanden in het Akkrumer Goedland wordt in de zomer 2025 verhoogd. Zeven bedrijven laten in april meer water in hun sloten lopen. Ze willen ervaring opdoen met het minder intensief boeren op in totaal 331 hectare grond. Tegelijkertijd willen ze de CO2-uitstoot uit hun veenweidegrond verminderen en daarmee het inklinken en dalen van de bodem voorkomen.
De proef van vier jaar loopt in vijf Friese veenweidegebieden. In de hele provincie doen veertig agrariërs mee met als doel het toekomstperspectief voor de landbouw te behouden. Ze doen op vrijwillige basis mee. Het project betreft in totaal 1529 hectare Friese veenweidegrond.
Verkennen
De subsidie biedt de deelnemende boeren de kans om tot actie over te gaan, bij te dragen aan minder CO2-uitstoot en de mogelijkheden voor de toekomst te verkennen: hoe kun je als agrarisch ondernemer met je bedrijfsvoering inspelen op de hogere waterpeilen. Zowel de boeren als het Friese Veenweideprogramma “Foarút mei de Fryske feangreiden” verwachten veel inzichten op te doen met dit project.
Vernatting
De deelnemende boeren gaan (een deel van) hun grond vier jaar lang van 1 april tot 1 oktober ‘vernatten’. Dat wil zeggen dat de peilen gedurende een half jaar omhoog worden gebracht, op de meeste percelen tot 40 centimeter onder het maaiveld (en op een aantal -30 of -20 cm). De boeren ontvangen hiervoor een compensatievergoeding. Doel is om het veen gedurende de zomer nat te houden en zo veenoxidatie te remmen. Tegelijkertijd wordt onderzocht wat de hogere peilen doen met de kwaliteit van het gras en de gewasopbrengst.
Sommige deelnemende boeren extensiveren hun bedrijf door hun veebezetting en hun bemesting terug te brengen naar een niveau van 150 of 100 kgN (kilogram stikstof uit dierlijke mest per ha). Ze werken vier jaar lang werken met minder vee per hectare grond – bijv. bij 150 kgN is dat 1 tot 1,3 melkkoe incl. bijbehorend jongvee per hectare – waardoor het bedrijf minder stikstofuitstoot, maar ook minder melk kan leveren. De subsidie compenseert de lagere gewasopbrengst en de lagere melkproductie.
Vijf gebieden en 1529 hectares
Om aanspraak te kunnen maken op de regeling, moesten boeren gezamenlijk gebieden van minimaal 200 hectare aandragen. Naast het Akkrumer Goedland zijn in Idzegea en omstreken twee samenwerkingsverbanden actief met in totaal 791 hectare grond. In Aldeboarn-De Deelen, Hegewarren en Leechlân Grou-Warten dienden negen boerenbedrijven samen hun aanvraag in. Zij krijgen subsidie voor in totaal 407 ha. Vanuit het Akkrumer Goedland hebben zeven deelnemende bedrijven voor in totaal 331 ha subsidie toegekend gekregen.
Monitoring
Door in de zomer met een hoger peil te werken verkennen de boeren wat er mogelijk is om gangbare landbouw te behouden. Het land moet bewerkbaar blijven en de kosten en opbrengsten in balans. Voor het eerst worden de hoge peilen nu op vrij grote schaal doorgevoerd, zodat veel praktijkervaring wordt opgedaan. Die ervaring kan straks worden gebruikt voor boeren in het hele veenweidegebied. Monitoring is dan ook een belangrijk onderdeel van het project. De taak van beheer en monitoring van het waterpeil ligt bij het Wetterskip. Ook de monitoring van bijvoorbeeld de kwaliteit van het gras en de gewasopbrengst wordt ingericht.
Foto's: Wetterskip Fryslân
