Dat de Akkrumers toch wel trots zijn op hun scheldnaam (Fies: schimpnamme) 'Skyttstuollen' te zijn, doet wel blijken uit het feit dat deze in het jaar 2011 weer werd geïntroduceerd in Akkrum. Achter het pand van fietsenmaker Tjitte en Boukje Nijdam aan de Kanadeeskestrjitte werd aan De Boarn een nieuwe 'oude' 'skytstoel' geplaatst, om zo de 'Skytstoel' te eren. Niemand minder dan cabaretier Rients Gratema - toen nog ingezetene van Akkrum en overbuurman - heeft de stoel met een praatje als toeristische bezienswaardigheid in gebruik genomen.Hoe zijn de Akkrumers aan de bij-, scheld- of schimpnaam Skytstuollen; gekomen? Dat zit zo!
Vroeger hadden veel inwoners van Friese dorpen bijnamen, Jirnsumers waren Katten, Boarnsters waren Tuorkemjitters, Grousters Kaaskoppen of ook wel Houtkoppen en zo zijn Akkrumers al zo’n 170 jaar ‘Skytstuollen’. Maar hoe is dat zo gekomen? Dat lezen we in de Mid-Frieslander van 14 mei 2002:
Achter het huis, op het erf, stijf tegen de Boarn aan, stond een klein hokje van een meter bij een meter en hooguit twee meter van de vloer tot het schuin aflopende dakje. Men kon er amper rechtop staan, maar dat was ook niet de bedoeling. Men moest zitten op een plank, waar een rond gat in was gezaagd. Half boven De Boarn, kon men dan zijn of haar behoeften doen en de boodschap kwam rechtstreeks in de Boarn terecht.
De mensen die het konden betalen, hadden de achterkant goed dicht gespijkerd, maar het verhaal gaat dat er meerdere hokjes waren zonder de achterkant. Deze hokjes vond men overal in het land en er kwam steeds meer verzet tegen. Er kwamen tonnen onder het gat (…) en elke week kwam over de Boarn een praam en die verwisselde de volle ton voor een lege.
Een eindje verderop werden ze in een groot gat op de dwinger (gemeente-stort) leeg gekieperd en schoongemaakt. Het is wel eens gebeurd dat in giek van een tjalk tegen zo'n hokje is geramd en dat de persoon met hokje en al in de Boarn beland is. In de loop van de jaren zijn alle hokjes en daarmee ook de tonnen verdwenen, maar de naam Skytstuollen, waar we eigenlijk toch wel trots op zijn, zal eeuwig blijven bestaan.
Sikke Hempenius die veel tonnen uit de omgeving van de opslach op een kruiwagen naar de gemeentelijke opslag bracht. Daar lag een praam klaar, om de tonnen naar de dwinger te brengen, waar ze werden geleegd in een gat. (Foto: Aldert Hoogeveen).
De laatste stoel. Akkrum - Eertijds hadden de Akkrumers de naam van ‘skytstuollen’, (schijtstoelen) omdat er langs de gehele Boorne verscheidene stoelen bij de wal, achter de huizen stonden. Kortgeleden met het afbreken van het 60 jaar oude turfhok aan de Bûterwâl, eerder in gebruik bij brandstofhandelaar Harm de Jong, is ook de laatste Akkrumer skytstoel verdwenen. Wij meenden dat dit een historisch gebeuren was. (Foto: Aldert Hoogeveen, november 1984).
Het is tonwisseldag oan de Boarnsterdyk, met de gasfabriek op de achtergrond.
Een laatste exemplaar - In 2006 is op de oever van de Boarn bij fietsenmaker Tjitte en Boukje Nijdam een nagemaakte Skytstoel met een echte ton erin neergezet en officieel in gebruik gesteld door kabaretier Rients Gratema, die toen tegenover hen in het voormalig postkantoor van Akkrum woonde.
Tekst en foto’s: Akkrum Ald & Nij
